آشنـایی با 12 دریـاچه شگفـت انگیـز ایـران

در ایران 28 دریاچه طبیعی و 9 دریاچه‌ كه براثر ساخت سد شكل گرفته وجود دارد ؛ از این میان 12 دریاچه پرطرفدار طبیعی كشور را بشناسید .

میلیون‌ها سال از زمانی كه كل كره زمین را آب فرا گرفته بود ، می‌گذرد و سهم ایران از آن همه آب ، داشتن بزرگترین دریاچه جهان و دومین دریاچه شور جهان شد . دریای مازندران ، بزرگترین دریاچه جهان كه بین ایران و جمهوری‌های استقلال یافته شوروی مشترك است و آنقدر بزرگ است كه آن را دریا می‌نامند و دریاچه ارومیه كه دومین دریاچه شور جهان است .

امكانات گردشگری در كنار دریاچه‌های ایران ، آنها را به جاذبه‌های گردشگری پررونقی تبدیل كرده كه هرچه هواگرم‌تر می‌شود ، طرفداران آنها هم بیشتر می‌شود . خیلی از دریاچه‌های ایران آنقدر معروف هستند كه نیازی به معرفی ندارند اما برخی دیگر نیز هستند كه گردشگران كمتری دارند و برخی دیگر نیز خشك شده‌اند و كویرند . به هرحال به هریك از این دریاچه‌ها كه برای گردش و سرگرمی ‌می‌روید حواستان به پاكیزه نگه داشتن دریاچه باشد و از انداختن هرگونه زباله حتی مواد خوراكی كه تغییر رژیم غذایی جانداران دریاچه را سبب می‌شود ، خودداری كنید .

دریای مازندران

موقعیت: استان‌های گلستان، گیلان و مازندران

طول دریای مازندران حدود ۱۰۳۰ تا ۱۲۰۰ کیلومتر و عرض آن بین ۱۹۶ تا ۴۳۵ کیلومتر است . این دریا دارای تنوع زیستی متفاوتی است كه مهمترین آن ماهی‌های خاویاری است هرچند كه به دلیل صیدهای غیرمجاز نسل ماهیان خاویاری ‌رو به انقراض است .

130 رودخانه به این دریا می‌ریزند که بزرگ‌ترین آنها رود ولگا است که هر سال به طور میانگین ۲۴۱ کیلومترمربع آب را وارد دریای مازندران می‌کند . دریای مازندران را به نام‌های دریای خزر ، وركانه ، گرگان و دریای كاسپین نیز می‌شناسند .

خزر نام قومی‌ است كه به همراه دیگر اقوام بیابان‌گرد شمال قفقاز ، در زمان ساسانیان ، بارها و بارها به سرزمین ایران ‌تاختند و پس از حضور کوتاه مدت خود معمولاً به دست سپاه ساسانی از مرزهای ایران بیرون رانده می‌شدند . در هیچ یک از نوشته‌های مؤلفان شرقی و غربی دوران پیش از اسلام نامی از "خزر" بر دریای شمال ایران دیده نشده ‌است . در نوشته‌های مؤلفین اسلامی ، این دریا در کنار نام‌های دیگر ، خزر هم نامیده شده ‌است .

دریای گرگان یا دریای ورکانه نام این دریاچه بزرگ در عهد هخامنشیان و همچنین اشکانیان است اما كاسپین از نام قوم کاسپی یا کاسی گرفته شده‌ که قبل از آریایی‌ها در کرانه‌های غربی تا جنوب غربی این دریا ساکن بوده‌اند و به تدریج تا کرانه‌های جنوبی آمدند .

دریاچه گَهَر

موقعیت: استان لرستان

دریاچه گَهَر یک دریاچه کوهستانی در ایران است که در منطقه حفاظت شده اشترانکوه بین بخش زز و ماهروی الیگودرز و دورود قرار دارد و سالانه حدود یكصد هزار نفر از آن دیدن می‌كنند . شما می‌توانید علاوه بر استفاده از آرامش این دریاچه ماهیگیری نیز كنید . این درحالی است كه به دلیل نداشتن راه ماشین‌رو تا حد زیادی از خرابی و آلودگی به دست انسان به دور مانده ‌است .

ساحل این دریاچه به جز در ضلع غربی و شرقی که ساحلی ماسه‌ای دارند برای شنا مناسب هستند اما در سایر نقاط دارای ساحلی صخره‌ای است که برای شنا مناسب نیست . در قسمت پایین دریاچه، جنگلی انبوه وجود دارد که در شرف نابودی است . در قسمت بالای آن نیز جنگلی انبوه وجود دارد که این جنگل هم در معرض خطر نابودی است . با حدود ۴۰ دقیقه پیاده‌روی می‌شود به دریاچه گَهَر دوم رسید . عمق آن کم است و ماهیان کف دریاچه را با کمی دقت می‌شود به خوبی دید . ماه‌های تیر و مرداد بهترین زمان سفر به این دریاچه ‌است .

دریاچه شورمست

موقعیت: استان مازندران

تورهای گردشگری زیادی به صورت یكروزه و دو روزه علاقه‌مندان را به بازدید از دریاچه شورمست در سوادكوه می‌برند . دریاچه شورمست ، تنها دریاچه طبیعی شهرستان سواد‌کوه که وسعت آن ۱۵ هزار متر مربع و حداكثر عمق آن پنج متر است . این دریاچه در ۵/۵ کیلومتری شهرپل سفید واقع شده ‌است . دریاچه طبیعی شهرستان سوادکوه ، در شش کیلومتری غرب شهر پل سفید و در ارتفاعات مشرف به این شهر در مجاورت روستای شورمست واقع شده ‌است .

منظره این دریاچه با جنگل اطراف آن که از درختان کهنسال و بلند قامت توسکا پوشیده شده ، آن را به یکی از زیباترین اماکن موجود در شهرستان سوادکوه تبدیل ساخته ‌است . دریاچه شورمست به دلیل قرار گرفتن در شاهراه تهران شمال و وجود دو محور جاده آسفالته و راه آهن از موقعیت بسیار مناسبی برخوردار است .

دریاچه مهارلو


موقعیت: استان فارس

نام این دریاچه ، برگرفته از نام روستای مهارلو از توابع شهرستان سروستان استان فارس است که در نزدیكی آن قرار گرفته است . وسعت این دریاچه 25 هزار هكتار بوده كه بخش عمده‌ای از این دریاچه بر اثر خشكسالی سال 1387 خشك شده و تنها 600 كیلومتر مربع آن باقی مانده است . مهارلو در غرب دریاچه بختگان كه امروز‌ كاملا خشك شده ،‌ قرار گرفته است .

مهم‌ترین گونه پرنده این دریاچه فلامینگو است . از این دریاچه برای تهیه نمک صنایع استان فارس هم استفاده می‌شود . همچنین به دلیل سرازیرشدن فاضلاب آبزیانی كه در آن زندگی می‌كنند در خطر نابودی قرار گرفته‌اند . آب دریاچه مهارلو شور است که توسط سه رودخانه نوبه‌اى خشک ،حمزه ، سروستان و همچنین روان آب‌هاى کوه‌هاى مجاور تامین می‌شود . حداكثر عمق این دریاچه سه متر است .

دریاچه پریشان

موقعیت: استان فارس

دریاچه فامور یا پریشان یکی از زیباترین و بزرگ‌ترین دریاچه‌های آب شیرین ایران و خاورمیانه است که در بخش جره و بالاده شهرستان کازرون قرار گرفته است . مساحت این دریاچه 4300 هكتار است كه دور تا دور آن را کوه فراگرفته است .

این دریاچه دارای چهار گونه ماهی بومی به نام‌های ماهی زردک ، ماهی سرخه ، ماهی پرک و مار ماهی آب شیرین و همچنین چند گونه ماهی وارداتی نظیر ماهی کپور ، ماهی فیتوفالک و آمور است که در سال ۱۳۶۸ به دریاچه وارد شده‌اند اما تنها کپور معمولی با شرایط دریاچه سازش پیدا کرد و دوگونه دیگر مشکلات متعددی را به وجود آورده‌اند . هر سال با آغاز فصل پاییز پرندگان زیادی از سیبری و كشورهای اسکاندیناوی به جمله زیستگاه‌ها و دریاچه‌های استان فارس مانند دریاچه پریشان كوچ می‌كنند و مناظر زیبایی را به وجود می‌آورند .

این دریاچه بر اثر سوزاندن بخش بزرگی از نیزارهای اطرافش به علت عملیات راهسازی در معرض خطر است . در طی این آتش سوزی‌ها هزاران قطعه لاک پشت و پرنده مهاجر از بین رفته‌اند. همچنین بخش اعظم این دریاچه به علت خشکسالی های اخیر خشک شده است . كارشناسان بر این باورند كه خشكسالی و برداشت بی‌رویه و غیر اصولی آب از مهمترین دلایل خشك شدن دریاچه پریشان می‌باشد .

دریاچه ارومیه

موقعیت: استان آذربایجان غربی

دریاچه ارومیه بزرگ‌ترین آبگیر دائمی آسیای غربی است که در شمال غرب فلات ایران قرار گرفته ‌است . وسعت این دریاچه ۸۷۶  /۵۱ كیلومتر مربع است که حدود سه درصد مساحت کل کشور را دربر می‌گیرد . از نكات جالب درباره‌ این جاذبه طبیعی این است كه میزان نمک محلول در آب این دریاچه دو برابر اقیانوس‌ها است و به همین دلیل ، هیچ ماهی و نرم‌تنی به جز گونه‌هایی از سخت‌پوستان در آن زندگی نمی‌کنند ، آب آن هیچ‌وقت یخ نمی‌زند و شناگران نیز می‌توانند روی آن شناور بمانند .

دریاچه ارومیه 102 جزیره دارد كه البته برخی از آنها مانند جزیره كاظم داشی این روزها به یك كوه تبدیل شده‌اند . مدتی است كه ‌این دریاچه به دلیل پل میانگذر شهید كلانتری ، احداث چاه‌های عمیق بسیار زیاد و غیرقانونی و ساخت سد روی رودخانه‌هایی كه دریاچه را تغذیه می‌كردند در خطر خشكسالی شدید قرار دارد .

دریاچه زریوار

موقعیت: استان كردستان

دریاچه آب شیرین زریوار یكی از مهم‌ترین دریاچه‌های غرب كشور است كه در سه كیلومتری مریوان قرار دارد . مساحت این دریاچه  720 هكتار است كه حداكثر شش متر عمق دارد . وجه‌ تسمیه‌ زریوار و زریبار كه‌ هر دو در منطقه‌ متداول‌ است‌ ، به‌ واژه‌ "زری" كه‌ در زبان‌ كردی‌ به‌ معنی‌ دریاچه‌ است‌ ، باز می‌گردد .  پسوند "دار" و "بار" پسوند تشبیهی‌ و زریبار یا زریوار به‌ معنی‌ دریاچه‌وار است‌ .

درباره‌ این‌ دریاچه‌ افسانه‌های‌ متعددی‌ وجود دارد كه‌ مشهورترین‌ آنها حکایت از وجود شهری‌ مدفون‌ در زیر آب‌های‌ دریاچه‌ دارد‌ . در این دریاچه ماهی‌هایی چون سیاه ماهی خالدار ، سیاه ماهی معمولی و عروس ماهی و همین طور 31 گونه پرنده بومی‌و مهاجر زندگی می‌كند . اگر به دریاچه زریوار سفر كردید ، ماهی كباب‌هایی كه كنار این دریاچه پخته می‌شوند و قایقرانی روی آن به طور حتم خاطرات خوبی برای‌تان می‌سازند .

دریاچه اوان

موقعیت: استان قزوین

اگر روزی خواستید قلعه الموت را ببینید دریاچه اوان را از یاد نبرید . این دریاچه که بیش از 70 هزار متر مربع مساحت دارد ، در ارتفاع هزار و 800 متری از سطح دریا واقع شده‌ و تنها از آب چشمه‌های زیرزمینی موجود در بستر دریاچه تغذیه و تنها بخش ناچیزی از آن هنگام بارندگی تامین می‌شود اما به صورت سطحی و کم . غلیان دائمی ‌آن باعث صافی و زلالی آب دریاچه شده ‌است .

عمیق‌ترین بخش اوان به  5/7 متر می‌رسد که در جنوب شرقی آن واقع شده ‌است البته برخی از مسئولان عمق دریاچه را بین یک تا 20 متر تخمین زده‌اند . از سرریز آب دریاچه نیز رود کوچکی تشکیل می‌شود که آب آن مورد استفاده کشاورزان روستاهای کوشک و آیین است . در تابستان این دریاچه محل ماهی‌گیری ، آب‌تنی و قایقرانی و در پاییز ، مأمن پرندگان مهاجر مانند قو ، غاز ، مرغابی و در زمستان با توجه به برودت هوا و یخ زدن سطح آن قابل اسکی‌سواری است .

دریاچه حوض سلطان

موقعیت: شمال قم

اغلب تورهای گردشگری كه برای دیدن كاشان و یا زیارت حضرت معصومه (س) به قم می‌روند ،‌ سری هم به دریاچه آب شور حوض سلطان می‌زنند . دریاچه نمک حوض سلطان در ۴۰ کیلومتری شمال قم و به مساحت تقریبی ۲۴۰ کیلومتر مربع ‌است‌ . وسعت و شکل دریاچه متناسب با ورود آب و میزان بارندگی آن درفصول مختلف سال متفاوت است . در مواقع بارندگی و ذوب برف‌های ارتفاعات اطراف ، چون بر میزان آب ورودی افزوده می‌شود ، وسعت آن زیاد و در غیر از این ایام ، وسعت آن کم می‌شود . بدین ترتیب سطح آب دریاچه پیوسته در نوسان است . این دریاچه از دو چاله جدا از هم تشکیل شده ‌است .

چاله غربی به نام حوض سلطان و چاله شرقی به نام حوض مره‌ است که به‌وسیله یک آبراهه به هم وصل می‌شوند . رودهای متعددی به این دریاچه وارد می‌شوند که از اراضی شوره‌زار ونمکی اطراف عبور می‌کنند . حوض سلطان در سال ۱۸۸۳ میلادی و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران قم تشکیل شد .

دریاچه ولشت

موقعیت: استان مازندران

دریاچه کوهستانی ولشت در کیلومتر 25 جاده چالوس کرج ، شهر مرزن‌آباد واقع شده ، دریاچه ولشت یکی از 10 دریاچه آب شیرین کشور است که در این منطقه واقع شده و محیط زیست مناسبی را برای پرندگان و آبزیان فراهم كرده است . گونه‌های گیاهی و جانوری کلاردشت نیز از دیگر ویژگی‌های آن هستند .

این دریاچه در ارتفاع یک هزار متری از سطح دریای خزر قرار دارد . مسیر دسترسی به آن از شهر چالوس و از طریق کندوان و محور ارتباطی چالوس به تهران آغاز و پس از طی 23 کیلومتر و بعد از پل کجور و گذر از سربالایی‌ها و پیچ‌های جنگل تا کنار دریاچه ادامه می‌یابد . حضور گردشگران بدون نظارت طی سال‌های گذشته طبیعت این منطقه آسیب‌پذیر و اکوسیستم طبیعی آن را دگرگون کرده است . از جمله ورود آلاینده‌های محیطی ، حیات انواع آبزیان چون ماهی سفید ، اردک ماهی ، شاه کولی و حتی جلبک‌ها و پلانگتون‌ها را در معرض تهدید قرار می‌دهد .

دریاچه نِئور
 

موقعیت: مرز بین گیلان و اردبیل

دریاچه نِئور دریاچه‌ای ما بین شهر اردبیل و شهر خلخال در مرز بین استان گیلان و استان اردبیل است . این دریاچه در ۴۸ کیلومتری جنوب شرقی اردبیل به‌طرف خلخال در یکی از دره‌های کوهستان باغیرو و در ارتفاع ۲۵۰۰ متری از سطح دریا با مساحتی بالغ بر ۲۱۰ هکتار و عمق متوسط ۵ متر است .

پس از طی چهل کیلومتر از شهر اردبیل به سمت شهر خلخال به ده بودالالو می‌رسیم . سپس می‌بایست جاده‌ای به طول سیزده کیلومتر را به سمت بالای کوه طی کرده تا به دریاچه رسید . این دریاچه دارای نوعی ماهی به نام قزل‌آلای رنگین کمان می‌باشد . جاده کوهستانی برای رسیدن به این دریاچه آسفالت بوده ، ولی جاده دور دریاچه خاکی می‌باشد . متأسفانه نزدیک به دو سال است که ماهی در دریاچه وجود ندارد .

ماهی‌های دریاچه نئور هر سال پیش از زمستان صید و جمع‌آوری می‌شوند زیرا در اثر یخ زدن دریاچه این ماهی‌ها نمی‌توانند در زمستان زنده بمانند و پس از زمستان دوباره ماهی‌های کوچک پرورشی در نئور رها می‌شوند . با بهره‌گیری از آب این دریاچه ، تعدادی استخر پرورش ماهی نیز در پیرامون اردبیل درست شده‌ است .

دریاچه قله سبلان

موقعیت: استان اردبیل

سبلان ، از کوه‌های مرتفع ایران است که در شمال غرب کشور و در استان اردبیل قرار دارد . سبلان سومین قله بلند ایران (پس از دماوند و علم‌کوه) و یک کوه آتشفشانی غیرفعال است . ارتفاع قله این کوه ۴۸۱۱ متر است و در بالای قله آن دریاچه کوچکی قرار دارد . سبلان به خاطر آبگرم‌های طبیعی دامنه کوه ، طبیعت تابستانی زیبا و پیست اسکی آلوارس مورد توجه گردشگران است .

کوهستان سبلان از کانون های مهم آبگیر دائمی رودهای آذربایجان می باشد . دامنه های شمالی آن به دره رود قره سو و اهرچایی و دامنه های جنوبی آن به شاخه ها ی آجی چای منتهی می گردد . بنابراین سبلان بخش عمده ای از آب های حوضه رود ارس و دریاچه ارومیه را تامین می کند در دامنه های سبلان چشمه های فراوان آب گرم و آب سرد معدنی وجود دارد که در فصول مختلف مورد استفاده اهالی مشکین شهر و گردشگران قرار می گیرد . در بالای قله سبلان حفره ای وجود دارد که دهانه آتش فشان سبلان بوده است و امروزه به صورت دریاچه ای در فصل گرم ظاهر می شود .